Europese normen voor luchtkwaliteit aangescherpt?
Het jaar 2023 is in Nederland begonnen met kortstondig smog door fijnstof. De oorzaak was de grote hoeveelheid vuurwerk die tijdens de jaarwisseling is afgestoken. Niet geheel verbazingwekkend, gezien de vuurwerkliefhebbers dit jaar voor 110 miljoen euro aan vuurwerk hebben ingeslagen: een recordhoeveelheid. Voor de luchtkwaliteit is dit niet positief.
Met wet- en regelgeving zorgt de overheid voor een goede luchtkwaliteit en worden burgers beschermd tegen de schadelijke gevolgen van luchtverontreiniging. Luchtverontreiniging blijft de belangrijkste bedreiging van het milieu en is ook een oorzaak van verschillende gezondheidsproblemen. Fijnstof en stikstofdioxide zijn de belangrijkste schadelijke stoffen voor de luchtkwaliteit.
De luchtverontreinigende stoffen die in een land worden uitgestoten komen via de atmosfeer op een andere locatie terecht, wat daar weer een slechtere luchtkwaliteit kan veroorzaken. De Europese Unie houdt zich dan ook bezig met regelgeving omtrent de luchtkwaliteit. Een herziening van de Europese wetgeving staat op de agenda.
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
De WHO maakt zich zorgen. In de vernieuwde richtsnoeren van de WHO inzake luchtkwaliteit, die in september 2021 zijn gepubliceerd, wordt aanbevolen strengere luchtkwaliteitsnormen in te voeren. In Nederland liggen de concentraties voor een groot deel onder die Europese normen, maar in gebieden met veel industrie of veehouderijen wordt die norm wel overschreden.
Fijnstofproblematiek
De Europese Unie stelt eisen aan de luchtkwaliteit in de lidstaten. Zo zijn er grenswaarden voor de maximaal toegestane concentraties van onder andere fijnstof. Fijnstof is onzichtbaar voor het blote oog maar daarom juist des te schadelijker. Want, hoe kleiner de deeltjes, hoe dieper het de longen binnendringt. Het lastige is dat er nog geen drempelwaarde kan worden bepaald waaronder fijnstof geen risico vormt. Zelfs bij de laagste hoeveelheid lijkt het al invloed te hebben op de gezondheid.
Europese wetgeving onder de loep
Het huidige EU-beleid inzake luchtkwaliteit lijkt nu tekort te schieten. De gestelde grenzen in de nationale wet- en regelgeving sluiten niet aan bij het advies van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daar lijkt verandering in te komen. De Europese Commissie heeft op 26 oktober 2022 een voorstel ingediend voor een herziening van de EU-richtlijnen inzake luchtkwaliteit. Het voorstel bepaalt dat nieuwe EU-normen voor luchtkwaliteit in 2030 moeten worden vastgesteld en in overeenstemming moeten worden gebracht met de richtsnoeren van de WHO. De grenswaarde voor fijnstof moet dan met meer dan de helft worden verlaagd. Uiteindelijk is het de bedoeling dat er in 2050 geen verontreiniging meer is. Een mooi streven!
Conclusie
De aanbevelingen van de WHO lijken voorzichtig te zorgen voor nieuwe strengere Europese normen inzake luchtkwaliteit. Tot nu is het nog geen geldend recht, maar het is een mooi begin.
Geschreven door Amy van Eijk
5 januari 2023